Khilaf Ulama Mengenai Penukaran Matawang & Emas

Beberapa pendapat ulama’ yang bertentangan sesama mereka disebabkan pemahaman yang berbeza dalam menilai hadith. Ibnu Taymiyyah lebih melihat kepada maslahat ummah dengan menjadikan ‘illah utama riba adalah harga matawang yang menjadi ukuran kepada semua barangan. Pada zaman Nabi Muhammad S.A.W. dan sahabat, emas dan perak merupakan matawang utama dalam urusniaga mereka. Berbeza pada zaman kini di mana emas dan perak hanya menjadi barangan perhiasan yang mempunyai nilai manakala wang fiat berfungsi sebagai matawang utama dalam urusniaga jual beli. Ibnu Taimiyyah melihat di mana tujuan utama riba itu diharamkan sama ada pada fizikal barang ribawi itu sendiri atau maksad[1] kepada hukum pengharaman riba.

Dalam hal ini, jumhur ulama’ melihat kepada zahir hadith dimana wujud riba diantara pertukaran emas dan perak dengan barangan emas dan perak atau dengan wang fiat. Jadual di bawah menunjukkan beberapa isu utama yang terdapat perbezaan antara Ibnu Taymiyyah, jumhur ulama’ dan beberapa ulama’ lain.

ISU & MASALAH	ULAMA’ YANG  MENGAHARAMKAN / RIBA	ULAMA’ YANG MENGHARUSKAN / BUKAN RIBA
Pertukaran dinar emas dengan barangan emas tempaan atau tukangan secara adanya lebihan	Jumhur ulama’	Ibnu Taymiyyah Ibnu Qayyim Salman Al-Awdah
Pertukaran dinar emas dengan barangan emas tempaan atau tukangan secara hutang / ansuran	Jumhur Ulama’	Ibnu Taymiyyah Ibnu Qayyim Salman Al-Awdah Ibnu Mufleh AlHanbal Imam an-Nawawiy
Jual beli barangan emas tempaan atau tukangan dengan wang fiat secara adanya lebihan.	Jumhur Ulama’ Ulama’ Semasa Ahmad Husainiy	Ibnu Taymiyyah Ibnu Qayyim Salman Al-Awdah Ulama’ mazhab zahiri
Mengharuskan lebihan / ansuran dalam transaksi wang fiat dengan wang fiat. ( Beranggapan wang bukan barang ribawi )	Jumhur Ulama’ Ulama’ Semasa Ibnu Taymiyyah Ibnu Qayyim	Ulama’ mazhab zahiri

JADUAL 1 – Perbandingan pendapat ulama’

Walaupun terdapat syubhah[2] atau wasilah[3] kepada riba, ia bukan haram secara mutlak kerana terdapat perbezaan dikalangan ulama’ dalam memahami hadith. Terdapat helah dan wasilah yang masih kekal meskipun para mujtahid[4] dan pihak berwajib berusaha menghalangnya. Oleh itu, ada kalanya juga ia perlu diberi ruang dan terserah kepada ketakwaan dan kewarakan setiap individu dalam menentukan pilihannya.

---

[1] Tujuan kepada hukum disyariaatkan. ( مقاصد )

[2] Ragu – ragu, was-was atau tidak jelas

[3] Helah / jalan lain

[4] Ulama’ yang berijtihad akan hukum agama

Mueez Ahmad